Ngày 10 tháng 02 năm 2015, tại Viện Dân số và Các vấn đề xã hội, đề tài “Di dân tạm thời ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh” do PGS.TS. Lưu Bích Ngọc làm chủ nhiệm đã được nghiệm thu với kết quả xuất sắc. Đây là đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ mà Viện Dân số và Các vấn đề xã hội – Trường Đại học Kinh tế quốc dân là cơ quan thực hiện giai đoạn 2013-2014. Dưới đây là một số điểm mới trong các kết quả nghiên cứu của đề tài:
- Thứ nhất, nghiên cứu đã bổ sung những vấn đề còn thiếu trong các lý thuyết di dân, cụ thể là lý thuyết về di dân tạm thời đến các thành phố lớn hiện nay ở Việt Nam thông qua việc làm rõ định nghĩa thế nào về di dân tạm thời, xét về khía cạnh thời khoảng di dân và khoảng cách di dân; đặc trưng của người di cư tạm thời để cho thấy tính chất “tạm thời” khác biệt với tính chất “lâu dài” trong các hiện tượng di dân; Xác định những nhân tố ảnh hưởng đến quyết định di dân tạm thời. Đây chính là những “biểu hiện” của “lực hút” và “lực đẩy” đối với luồng di dân tạm thời tới 2 thành phố lớn.
- Thứ hai, nghiên cứu đã áp dụng phương pháp điều tra mới nhằm thống kê, ước lượng số người di cư tạm thời đến 2 thành phố. Trong bối cảnh số liệu về di dân tạm thời còn đang thiếu vắng từ cả hệ thống thông tin quản lý của các ngành chức năng lẫn từ các điều tra quốc gia, đề tài này đã áp dụng phương pháp điều tra trực tiếp và tương đối mới ở Việt Nam, kế thừa kinh nghiệm quốc tế. Đó là phương pháp tiếp cận “nhân khẩu thực tế” với định nghĩa “hộ gia đình là những đơn vị cư trú” (bao gồm cả hộ dân, nhà hàng, khách sạn, công trường nhỏ - nơi thường tập trung nhiều người di cư tạm thời). Với cách tiếp cận này, quá trình điều tra cho phép gặp và đếm được những người di cư tạm thời hiện có mặt tại địa bàn điều tra vào thời điểm điều tra. Để tránh bỏ sót, trong điều tra này, mẫu điều tra được xác định theo phương pháp “Đi bộ chọn hộ”. Phương pháp này cho phép đảm bảo mọi hộ gia đình hiện có mặt thực tế tại địa bàn điều tra sẽ nằm trong mẫu điều tra thực tế. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đã đưa ra các kết quả ước lượng về di dân tạm thời trong bối cảnh kinh tế xã hội của hai thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
- Thứ ba, nghiên cứu đã áp dụng khung phân tích dựa trên “Quyền” để đánh giá những vấn đề kinh tế - xã hội, tính yếu thế của người di cư đến 2 thành phố. Theo khung phân tích này, người di cư về bản chất là một “công dân” và vì vậy cần được đảm bảo các quyền công dân cơ bản như quyền cư trú, quyền lao động, quyền hưởng phúc lợi và an sinh xã hội. Đây là điểm mới mà các nghiên cứu trước đây chưa thực hiện. Cụ thể: đề tài đã rà soát lại hệ thống văn bản pháp luật của Việt Nam liên quan đến di dân để làm rõ “sự tôn trọng” các quyền của người di cư trong các văn bản pháp luật. Sau đó, đề tài đã khảo sát đánh giá hiểu biết, nhận thức và hành vi tôn trọng và thực hiện các quyền này đối với người di cư tạm thời tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.
Các kết quả nghiên cứu của Đề tài đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao ở tính mới và hiện thực, làm rõ hơn và sâu sắc hơn tính tất yếu của vấn đề di dân tạm thời – một vấn đề kinh tế - xã hội, góp phần cung cấp những bằng chứng khoa học phục vụ cho công tác hoạch định chính sách của các cơ quan quản lý Nhà nước và lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và quản lý dân cư ở hai thành phố lớn Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, đồng thời là nguồn tư liệu tham khảo có giá trị trong giảng dạy và nghiên cứu. Độc giả và các nhà nghiên cứu quan tâm có thể liên hệ với Viện Dân số và các vấn đề xã hội để tìm hiểu chi tiết hơn về đề tài với mã số: B2012.06.07./.
Một số hình ảnh về Lễ nghiệm thu cấp Bộ:
Tin bài: Viện Dân số và các vấn đề xã hội